26.03.2022 | Redaktor

12. Żydowskie kobiety

Dla religijnych Żydów równość mężczyzn i kobiet bierze swój początek w Bogu, ponieważ zarówno mężczyzna, jak i kobieta zostali stworzeni na obraz i podobieństwo Boga. W tradycyjnym judaizmie obowiązki i odpowiedzialność kobiet różnią się od powinności mężczyzn, ale są nie mniej ważne.

Żydzi uważają, że kobiety są obdarzone większym stopniem intuicji niż mężczyźni. A niektóre tradycyjne źródła sugerują, że kobiety są bliżej ideału Boga. Od czasów biblijnych żydowskie kobiety odgrywały znaczące role w społeczeństwie. Miriam jest uważana za jedną z wyzwolicielek narodu Izraela, wraz ze swoimi braćmi Mojżeszem i Aaronem. Siedmiu z 55 biblijnych proroków było kobietami, przy tym jedna z nich, Debora, była również sędzią Izraela. Na przestrzeni wieków pojawiały się uczone Żydówki, które cieszyły się powszechnym poważaniem. Jednak w tradycyjnym judaizmie za główną rolę kobiety uważa się bycie żoną, matką i opiekunką domu. Judaizm ma wielki szacunek dla tej roli i duchowego wpływu, jaki kobieta ma na swoją rodzinę.

Na grobach kobiet najczęściej można spotkać takie epitety jak: prawa, bez skazy, skromna, poważana, sprawiedliwa, sławna, dzielna. Dość często brzeskie niewiasty chwalono za  hojność w stosunku do potrzebujących: szczodra, ze swego chleba dawała ubogim, biednych wspomagała w niedoli. Bardzo istotnym był stosunek do Boga: przejęta bojaźnią Boga, pobożna, przykazań strzegła przez wszystkie dni swoje. Bardzo ważne było dobre wychowanie dzieci: dbała o skierowanie swych synów w stronę Tory, synów prowadziła na drogę prawości.

Macewy Mindel Lipschitz, Freidy Lipschitz, Cirly Schiff i Sussli Lei Landau

Cztery stojące w tym rzędzie macewy należą do ważnych kobiet z rabinicznych rodów, stąd długie piękne inskrypcje i wizerunki lwów (symbole potęgi, władzy, wyzwolenia i odkupienia) oraz korony (symbol Tory, mądrości i pobożności). Z kolei świecznik na macewie Cirly Schiff nawiązuje do jednego z przykazań zarezerwowanych w tradycji żydowskiej dla kobiet, podkreślającego przywilej zapalania świec na początek szabatu, który oznacza rozpoczęcie świętego czasu w gronie rodziny.

Oto tłumaczenie fragmentów inskrypcji na tych czterech macewach.

Pochodząca z rabinackiego rodu Mindel Lipschitz z domu Baron (1830-1885) była żoną brzeskiego rabina Tobiasza Lipschitza z rodu cadyków Lipschitzów.

Macewa Mindel Lipschitz

Korona dobrego imienia

Tu leży

Sprawiedliwa i pobożna Rebbetzin

Zabrała ze sobą kilka przykazań

Pod każdym względem jest cenniejsza od rubinów

Jej dusza będzie teraz odpoczywać

Troszczyła się o biednych i potrzebujących

Odpłacimy im z całych sił pani Mindel

Córka świętego rabina Pana Israela Icchaka…

Żona rabina tego miasta, wstąpiła do nieba

9 Elul 5648

I stanie do jej przeznaczenia na końcu dni

Niech jej dusza zostanie związana w węzeł życia

Freida Lipschitz z domu Horowitz (1805-1887) była żoną rabina i przewodniczącego sądu rabinicznego w Brzesku Meszulama Yehonatana Zalmana Lipschitza, syna cadyka Arie Leibusza. Freida również pochodziła z rabinackiego rodu, była córką Abrahama Chaima Horowitza, rabina w Lesku.

Macewa Freidy Lipschitz

Tu leży

Korona dobrego imienia

Bogobojna pani Rebbetzin

Sprawiedliwa i pobożna pani Freida

Córka świętego rabina pana Abrahama Chaima…

W sędziwym wieku

Została zabrana do swego ludu 16 Cheszwan

5648 Niech jej dusza zostanie związana w węzeł życia

Cirla Schiff z domu Lipschitz (1846-1935) była córką brzeskiego rabina Tobiasza Lipschitza z rodu cadyków Lipschitzów i jednocześnie potomkinią rabina Mosze Teitelbauma znanego jako Yismach Moshe. Jej mężem był szanowany kupiec Noach Schiff.

Macewa Cirly Schiff

Tu leży

ważna kobieta ze świętego rodu

Jej ramię było wyciągnięte do biednych, a ręce podpierały rodzące kobiety

Ubogimi z naszego ludu opiekowała się i wspierała w niedoli

Ważna prawa kobieta, bogobojna pani Cyrel…

Jej dusza opuściła ciało w dzień świętego szabatu, w drugi dzień Hanuki 5696

W wieku 89 lat

Niech jej dusza zostanie związana w węzeł życia

Sussla Lea Landau (1844-1919) była córką rabina Rafaela i Freidy Ziegler z Krościenka i żoną brzeskiego kupca Berischa Landau.

Macewa Sussli Lei Landau

Tu leży

Ważna, skromna i droga kobieta,

Niespodziewanie odeszła w sędziwym wieku,

Opora swego domu, zawsze wspierała biednych…

Nigdy nie opuściła śpiewania psalmów w Święty Szabat,

Biada! Niech synowie i córki opłakują pani Sussel

Leę, córkę zmarłego chasydzkiego rabina Meira Rafaela

Błogosławionej pamięci. Zmarła w

Wieczór Świętego Szabatu 26 Adar 2 (5)679

Niech jej dusza zostanie związana w węzeł życia.

(Tłumaczenie inskrypcji na język angielski autorstwa Idan Livne, Yossi Elran i Noa Shashar)

© Anna Brzyska, 2022