16.01.2022 | Redaktor

Rodzina Kling

W archiwum Ghetto fighters house archive w Izraelu (https://www.gfh.org.il/eng/Archive) znajdują się 4 zdjęcia, na których można zobaczyć pochodzącą z Brzeska ocalałą z Holokaustu Leę Kling, która po wojnie przebywała w obozie przejściowym dla uchodźców we Włoszech.

Lea Kling (po lewej) z pielęgniarką w obozie przejściowym dla uchodźców Santa Maria di Leuca, Włochy, 27 marca 1946. Zdjęcie z archiwum Ghetto Fighters Archive, Izrael.
Lea Kling i Dov Sergee-Weber, Włochy, 1946. Dov Sergee był żołnierzem w armii Andersa; młodzi później się pobrali. Zdjęcie z archiwum Ghetto Fighters Archive, Izrael.
Lea Kling (stoi druga od prawej) przeszła operację i była hospitalizowana w obozie przejściowym dla uchodźców Santa Maria di Leuca, Włochy, gdzie było zrobione to zdjęcie w marcu 1946 roku. Zdjęcie z archiwum Ghetto Fighters Archive, Izrael.
Grupa ocalałych z Holokaustu w obozie przejściowym dla uchodźców Santa Maria di Leuca, Włochy, 31 maja 1946. Lea Kling siedzi w centrum w okularach. Zdjęcie z archiwum Ghetto Fighters Archive, Izrael.

Kilka godzin poszukiwań w różnych archiwach pozwoliły odnaleźć sporo materiałów o tej rodzinie, również kilka zdjęć.
Ruchel Rozenzweig, urodzona w Brzesku w 1879 roku córka czapnika Jozefa Springera i Sary Rozenzweig, w 1901 roku wyszła za mąż za Samuela Minza, syna Jozefa Minza i Lipki Korngold. Urodziło im się dwoje dzieci, Scheindel (1901) i Marjem (1902), lecz w 1903 roku Samuel Minz zmarł w wieku zaledwie 26 lat na dur brzuszny, zostawiając ciężarną żonę. Syn Chaim Szmuel urodził się 4 miesiąca po śmierci ojca.
W 1906 roku wdowa Samuela Minza wyszła za maż za urodzonego w Radłowie rzeźnika Abrahama Leiba Klinga; małżonkowie mieli 8 dzieci, w tym Leę Kling ze zdjęć znalezionych w izraelskim archiwum.

Abraham Leib Kling, 1932

Los tej dużej rodziny był tak samo tragiczny jak i większości polskich Żydów. Z 11 dzieci, które urodziła Ruchel z domu Rozenzweig, dwoje zmarło w wieku niemowlęcym; pięcioro zostało zamordowano w latach Zagłady. O losie jednego syna nic nie wiem, natomiast trójce dzieci udało się przeżyć wojnę. Oto co udało się ustalić:

Dzieci Ruchel z domu Rozenzwejg z pierwszego małżeństwa z Samuelem Minzem:
• Scheindel, 1901 – zmarła w 1902 roku.
• Marjem, 1902 – w 1923 roku wyszła za maż za Efroima Pancera z Brzeska; została zamordowana razem z mężem i dwoma dziećmi: Sabiną (Sarą, 1924) i Samuelem (1931).

Marjem Pancer z domu Minz, siostra Lei. Zdjęcie z archiwum Jad Waszem.
Efroim Pancer, mąż Marjem z domu Minz. Zdjęcie z archiwum Jad Waszem.
Efroim i Marjem Pancer z córką Sabiną (Sarą). Wszyscy zamordowani. Zdjęcie z archiwum Jad Waszem.
Sabina Panzer w 1940 roku. Zdjęcie ze zbioru ankiet personalnych osób skierowanych do wysiedlenia z Krakowa, https://cbj.jhi.pl/documents/891664/0/

• Chaim Szmuel, 1904.

Dzieci Ruchel z domu Rozenzweig z drugiego małżeństwa z Abrahamem Leibem Klingiem:
• Chana, 1907 – w 1930 roku wyszła za mąż za Markusa Simche Regenta z Krakowa; zamordowana w krakowskim getcie razem z córka Sarą.

Chana Regent z domu Kling, siostra Lei. Zdjęcie z archiwum Jad Waszem.

• Syma Lieba, 1909 – w 1932 roku wyszła za mąż za Chaima Mingelgrina/Zollfrista z Brzeska. W 1935 roku małżonkowie razem z córką Malką wyemigrowali do Palestyny, dzięki czemu uniknęli Holokaustu.
• Sara, 1910 – zmarła w 1912 roku.
• Jentel Pessel, 1912 – w 1940 roku mieszkała razem z rodzicami i siostrą Ryfka w Krakowie na ul. Przemyskiej 4. W sierpniu 1940 roku wszyscy zostali skierowani do wysiedlenia z Krakowa do Brzeska. W sierpniu 1941 roku, już w Brzesku,  wyszła za mąż za Chaima Joela Schmerza z Podgórza; byli razem w brzeskim getcie, zamordowani.

Jentel Pessel Schmerz z domu Kling (1912-1942), zdjęcie ze zbioru ankiet personalnych osób skierowanych do wysiedlenia z Krakowa, 1940
https://cbj.jhi.pl/documents/878044/0/.

• Chaja, 1913 – wyszła za mąż za nauczyciela izraelickiego Isaaka Majera Kaplera z Brzeska; obydwoje zostali zamordowani.

Chaja Kapler z domu Kling, siostra Lei. Zdjęcie z archiwum Jad Waszem.
Majer Kapler, mąż Chaji z domu Kling. Zdjęcie z archiwum Jad Waszem.

• Jakob Mojżesz, 1915 – w 1942 roku ożenił się z w brzeskim getcie z Sussel Basler; przeżył wojnę
• Laje (Lea), 1918 – przeżyła Zagładę, wyszła za mąż za Dova Sergee-Webera, po wojnie przez kilka lat była w obozach przejściowych dla uchodźców w Europie; później wyemigrowała do Izraela.
• Ryfka, 1920 – była krawcową, wyszła za mąż za Hirscha Gelbergera/Ausenberga; zawarli ślub w Brzesku 10 listopada 1942 roku, już po likwidacji brzeskiego getta, kiedy w mieście pozostawiono około 200 Żydów do posprzątania terenu getta. Był to ostatni żydowski ślub w Brzesku w latach wojny. Ślubu narzeczonym udzielił Chaskel Blonder „w zastępstwie rabina Chaima Teitelbauma”, który to rabin był już wtedy zamordowany. Najprawdopodobniej zostali przewiezieni w grudniu 1942 roku do Tarnowa, a stamtąd do Auschwitz. Ryfka została zamordowana, jej mężowi udało się przeżyć.

Rifka Kling i Hirsch Gelberger w dzień ślubu, 1942. Zdjęcie z archiwum rodzinnego Rachel Kling
Rachel Kling z domu Rosenzweig/Springer w otoczeniu dzieci; początek lat 1930ch. W centrum zdjęcia widzimy Rachel. Obok niej siedzą: po lewej – córka Syma Lieba po prawej – córka Chana. Stoją, od lewej: syn Jakob Mojżesz, córka Lea (to jej mieszkająca w Izraelu córka udostępniła to zdjęcie); córka Ryfka; Chaim Mingelgrin (mąż Symy Lieby), Chaja, córka Jentel Pessel. Zdjęcie z archiwum rodzinnego Rachel Kling
Rachel Kling, 1940. Zdjęcie ze zbioru ankiet personalnych osób skierowanych do wysiedlenia z Krakowa https://cbj.jhi.pl/documents/878038/0/

Ruchel Kling zmarła w brzeskim getcie 17 kwietnia 1941 roku; jej mąż Abraham Leib zginął w 1942 roku. Na cmentarzu w Brzesku przetrwały macewy obydwóch małżonków. Od córki Lei Kling, mieszkającej w Izraelu Pani Rachel Kigel, wiem, że nagrobek Abrahama Leiba postawił już po wojnie jego jedyny ocalały syn Jakob.

Macewa Racheli Kling na cmentarzu żydowskim w Brzesku, 2023.

Tu spoczywa
Pani Rachel Kling
Córka naszego nauczyciela Josefa
Zmarła siódmego dnia Pesach roku 5701 [17 kwietnia 1941]
Ważna skromna kobieta
Jej ręce służyły biednym
Wychowała synów w uczciwości
Niech jej dusza zostanie związana w węzeł życia
Żona Pana Leibusza Klinga

Nagrobek Abrahama Leiba Klinga na cmentarzu żydowskim w Brzesku w 1945 roku. Zdjęcie z archiwum rodzinnego Rachel Kling.
Nagrobek Abrahama Leiba Klinga, 2023

Tu spoczywa
Pan Arie Leib Kling
Syn Pana Mordechaja błogosławionej pamięci
Zmarł w roku 1942
Niech jego dusza zostanie związana w węzeł życia

„I ciągle widzę ich twarze…” Niech będzie błogosławiona pamięć wszystkich zamordowanych.

© Anna Brzyska, 2022, 2023.