19.07.2020 | Redaktor

Porządkowanie cmentarza, 2015-2020

Kiedy w kwietniu 2015 roku zaczęliśmy porządkowac cmentarz, większość jego powierzchni była porośnięta krzakami, a wzdłuż ogrodzenia zalegały sterty śmieci. Dało się przejść właściwie tylko główną aleją prowadzącą do oheli.

Nie mieliśmy ani sprzętu, ani pieniędzy, ale zależało nam na tym, żeby przywrócić pamięc o pochowanych na cmentarzu ludziach. Trudno policzyć, ile godzin spędziliśmy wycinając krzaki, zbierając śmieci, kosząc trawę, czyszcząc macewy. Najpierw była nas garstka, z czasem dołączali się do nas uczniowie pobliskich szkół i mieszkańcy miasta. Przynosiliśmy ze sobą sekatory i worki na smieci, pożyczaliśmy od znajomych piły, kosy spalinowe i kosiarki. A pracownicy Urzędu Miasta raz na kilka miesięcy zabierali ścięte drzewka i worki ze śmieciami. W latach 2018-2019  do Brzeska przyjeżdżali studenci z USA i w ciągu tygodnia sprzątaliśmy cmentarz razem.
W ciągu tych pięciu lat udało się nie tylko doprowadzic do porządku cały cmentarz, lecz również z pomocą Pana Aleksandra Schwarza z Centralnej komisji Rabinicznej do Spraw Cmentarzy zlokalizować i upamiętnić 2 groby masowe. A w 2019 roku wszystkie macewy zostały udokumentowane przez Witolda Wrzosińskiego i Remigiusza Sosnowskiego z Fundacji Dokumentacji Cmentarzy Żydowskich w Polsce.

Cmentarz ma powierzchnię 1.4 ha, i utrzymanie go w przyzwoitym stanie wymaga sporo wysiłku. Nadal regularnie kosimy trawę, wycinamy odrastające drzewka i zbieramy śmieci. Kładziemy kamyki i zapalamy znicze na grobach masowych. Jesteśmy ludźmi. Pamiętamy.

Kwiecień 2015. Tak wyglądała większość powierzchni cmentarza 5 lat temu.
Kwiecień 2015. Aleja prowadząca do oheli
Ta sama aleja, 2020
Do większości macew nie dało się podejść
Ten sam obszar, 2020
2015. Do większości macew nie dało się podejść
Widać kawałek cmentarza, który już udało się doprowadzić do porządku i wysokie krzaki z tyłu, które jeszcze mają być wycięte.
2015
Sterta krzaków wyciętych w ciągu jednego dnia
2015
2020
Jesień 2015. Po raz pierwszy dołączyli się do nas brzescy licealiści.
2020
Jesień 2015. Tak wyglądał 5 lat temu obszar grobów masowych. Zwróćcie uwagę, że z tyłu po prawej nie było żadnego pomnika, tylko wyznaczony betonowa płyta prostokąt.
Ten sam obszar jesienią 2017. Na grobie masowym powstał pomnik. Autor projektu Damian Styrna.
Jesień 2018. Upamiętnienie drugiego grobu masowego. Trzy lata wcześniej ten obszar był również kompletnie zarośnięty krzakami.