Ten niewielki artykuł dotyczący początków historii Zydów w Brzesku został napisany na podstawie księgi „Brzesko. Dzieje miasta i regionu”, opracowanie zbiorowe pod red. F. Kiryka i Jana Lacha, Brzesko, 2006 i Metryki Józefińskiej (1787). Ten pierwszy kataster nieruchomości położonych na terenie Galicji został utworzony na podstawie patentu cesarza Józefa II z 12 kwietnia 1785 roku.
Trudno powiedzieć, kiedy osiedliły się w Brzesku pierwsze żydowskie rodziny, najprawdopodobniej miało to miejsce w XVI-XVII ww.
W 1727 roku, cztery lata po wielkim pożarze, kiedy spłonęła znaczna część drewnianych zabudowań, wśród 25 pozostałych w mieście domów były domy „Żyda Dembińskiego oraz Żydów Zynka i Zelika”.
Kiedy koleiny pożar wybuchł w Brzesku w wigilię Bożego Narodzenia 1752 roku, zostały spalone 10 domów należących do katolików oraz 9 domów żydowskich – „Berka, Icka, Jakuba, Józefa, dom innego Józefa, Judy, Lismana, Munisia i Slamka”.
W roku 1765 społeczność żydowska liczyła około 180 osób powyżej jednego roku życia. Zamieszkiwali oni 14 domów, z których 10 było ich własnością. Żydzi posiadali szkołę i cmentarz.
W tamtym okresie Żydzi byli znani tylko z imienia, a zamiast nazwiska dodawano imię ojca.
Metryka Józefińska (1787, pierwszy kataster gruntowy Galicji) wymienia już 20 żydowskich właścicieli domów i placów w Brzesku. Są to: Dawid Żyd, Haszla Żyd, Herszla Jachym, Josef Herszlewicz, Israel Żyd, Jakub Żyd, Josef Żyd, Herszla Józefowicz, Jach Józefowicz, Lewko Józefowicz, Herszl Muniś, Wolf Nosowicz, Mosiek Pinchus, Aron Pinkowicz, Szyja Salamonowicz, Smul Żyd, Szyja Józef, Icek Troynowicz, Jach Troynowicz, Troynowicz syn Jacha. W tym czasie w mieście znajdowały się również „Dom Pański w którym Bożnica, Bożnica mała i Spital Żydowski”
W metryce franciszkańskiej (rok 1820, kiedy ze 149 domów mieszczańskich 59 należało do izraelitów), już pojawiają się znane z późniejszych lat nazwiska brzeskich Żydów: Jozel Kinsberger, Cyna Trymowicz, Błażej Celnek, Aron Brandstatter, Mojżesz Klausner, Beniamin Blaser, Abraham Mendel, Joachim Heszek, Jake Blonder, Josef Flaneer, Dawid Rabenbauer, Josef Bruchhein, Aron Schwarchoch, Adam Schmalzer, Abraham Spichler, Pinkas Schwarzkachel, Israel Tellerman, Salomon Mendel, Juda Windstrahl, Szlama Nienenberger, Abusier Hiller (z Wiśnicza), Józef Szyja, Icek Karszlowicz, Samuel Stachal, Nojak Schwarzbach, Juda Kleinberger, Leib Lewkowicz, Icko Feigul, Efreim Beidner, Zachariasz niesenberger, Dawid Rothersek, Berko Heichler, Gerson Feldbrander, Dawid Westreich, Leib Sterlicht, Jast Feldbrander, Lewko Harschweld, Icek Freller, Dawid Zyd, Berl Reifsad, Moises Beidner, Samuel Beidner, Leib Liller, Efreim Eichenholz, wdowa Joskowa, Slonik Ninenberger, Wold Perlman, Dawid Seichtal, Beniamin Brandstatter, Nissen Messendchneider, Josch Nieselbaum, Józef Goldstein, Daniel Gutfreund, Jost Westhirsch, Leib Kalner, Jakob Blaugrund.. Dwunastu właścicieli żydowskich prowadziło browary, gorzelnie i palarnie. Browary mieli Mojżesz Waiss i Jost Feldbrander; gorzelnie Beniamin Brandstaetter, Isaak Braun, Leib Brandsdorfer, Daniel Gutfreund, Jost Wasthirek, Leib Koelner, Jakob Blaugrund, a palarnie Slonik Nirenberger, Joszka Nieselbaum i Josef Goldstein. Posiadaczami gruntów rolnych byli wtedy wyłącznie katoliccy mieszkańcy Brzeska.
Zdjęcie ukazuje fragment metryki Józefińskiej miasta Brzeska w cyrkule bocheńskim (1787), oryginał której znajduje się w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy we Lwowie, fond 19, opis 1, str. 5. Kolejne pozycje to:.
26. Droga z miasta ku Browarowi
27. Browar Pański
28. Dom Kaspra Gramory
29. Dom niewiernego Arona Pinkowicza
30. Dom Pawła Sroki
31. Dom Niewiernego Syna Troynowicza
32. Dom Pański w którym Bożnica
33. Dom Jacha Jozefowicza z Palarnią
24. Spital żydowski
35. Bożnica mała
36. Dom Szyi Salamonowicza z Palarnią
37. Dom Eliasza Markowicza z Palarnią
38. Dom Wolfa Nosowicza
39. Sadek przy Domie
40. Dom Jachyma Herszli z Palarnią
41. Sadek w tyle Domu
42. Dom Jakuba Niedarskiego Żyda z Pal.
43. Dom Herszli Jozefowicza
44. Sad za Domem