I edycja konkursu „Znamy wasze imiona”, marzec 2017

W czwartek 23 marca w sali obrad Urzędu Miejskiego Brzeska obyło się uroczyste podsumowanie konkursu „Znamy wasze imiona. Przywracanie pamięci o przedwojennej żydowskiej społeczności Brzeska”. Głównym organizatorem konkursu pod honorowym patronatem burmistrza Brzeska Pana Grzegorza Wawryki był Miejski Ośrodek Kultury w Brzesku.

W wydarzeniu uczestniczyła młodzież z dwóch brzeskich szkól, ich nauczycieli i specjalnie zaproszeni goście, m.in. starsi mieszkańcy Brzeska, którzy jeszcze pamiętają swoich żydowskich sąsiadów – ksiądz Franciszek Kostrzewa, prof. Dyłąg, Pan Franciszek Kubala.

                        

Na początku wszystkich zebranych przywitali Burmistrz Grzegorz Wawryka i starosta Ryszard Ożóg. Został też odczytany list Pani Ambasador Izraela w Polsce Anny Azari skierowany do uczestników konkursu. Później – po krótkim przedstawieniu głównej idei konkursu – słowo zabrali prof. Jonathan Webber i Pan Landau. Prof. Webber w bardzo głęboki i ujmujący sposób mówił o ważności takiej pracy, która pomaga nie tylko przywrócić pamięć o społeczności, która stanowiła ponad połowę mieszkańców Brzeska i była prawie całkowicie zgładzona podczas wojny. Prof. Webber podkreślił też, że badanie historii miasta pomaga budować własną tożsamość, zastanawiać się nad podstawowymi wartościami ważnymi w życiu każdego człowieka.

                             

Pan Landau – jak zawsze w bardzo emocjonalny sposób – podzielił się z zebranymi swoją historia życia w przedwojennym Brzesku i doświadczeniami w obozach koncentracyjnych.

Zanim przeszliśmy do wręczenia nagród, powiedziałam kilka słów o pracach konkursowych. 

Na konkurs było przedstawiono 9 prac – 2 z gimnazjum # 1 i 7 z liceum ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika. Niektóre z tych prac były wykonane w pojedynkę, niektóre – w kilkuosobowych zespołach. Prace zadziwiły nas swoja różnorodnością jak w wyborze tematów, tak i formy. 2 prace były poświęcone życiu brzeskich żydów w okupowanym mieście. Ciekawe prace, przedstawiające sylwetki konkretnych osób albo rodzin żydowskich, wpłynęły od Kingi Zydroń i Weroniki Planety „Znani mieszkańcy Brzeska wyznania Mojżeszowego” i Natalii Rojek „Żydzi w Uszwi” Bardzo ciekawym pomysłem na prace konkursowe było przeprowadzenie wywiadów ze starszymi mieszkańcami miasta i przedstawienie ich jako video nagrań. Mam na myśli wywiady, przeprowadzone przez uczniów liceum z księdzem Franciszkiem Kostrzewą i Panem Franciszkiem Kubala. Dzięki wspomnieniom księdza Kostrzewy powstaje obraz współżycia Polaków i Żydów w Brzesku sprzed 70-80 lat. A Pan Kubala w swoich wspomnieniach skupia się na jednej postaci – Sabinie Teeman, która jako jedyna z licznej rodziny przeżyła Holokaust. O ten ostatni temat ociera się praca dziewczyn z gimnazjum, które podczas ostatniego Marszu Pamięci przeprowadziły wywiad z Panią Pniną Dolinski- starszą córką Sabiny Teeman. Zostało jeszcze 2 prace. Dawid Czaja przedstawił na konkurs prezentacje „Brzescy Żydzi w zbiorach archiwum Auschwitz”, a Magdalena Borowiec – prace „Warto być przyzwoitym”. Właśnie tym dwóm osobom postanowiliśmy przyznać I miejsce w konkursie ze względu na samodzielny i badawczy charakter prac. Wzięliśmy również pod uwagę to, że i Magda, i Dawid uczestniczyli jednocześnie w kilku innych projektach przedstawionych na konkurs. (Nagrody za I miejsce, tablety, ufundował burmistrz Brzeska Grzegorz Wawryka.)

            

Dawid przedstawił materiały archiwalne z muzeum w Auschwitz. Dzięki temu znamy nazwiska, a czasem też wiemy jak wyglądali Żydzi z Brzeska zamordowani w tym obozie. (Niestety, jest to tylko kilkanaście osób, bo tyle przetrwało dokumentów, Ale pamięć o każdym człowieku jest bezcenna.)
Magdzie udało się dotrzeć do wcześniej nieznanej historii ukrywania dwóch brzeskich Żydów, braci Mingelgrin, przez rodzinę z Buczkowa – niewielkiej miejscowości na obrzeżach powiatu bocheńskiego. Między innymi, Magda skontaktowała się z Panem Tedem Mingelgrinem. synem jednego z ukrywanych braci, który od 1968 roku mieszka w Szwecji. I odkrywanie szczegółów tej historii nadal trwa.

Na koniec chciałabym podkreślić, że praca każdego ucznia ma wielkie znaczenie, bo właśnie z tych prac, jak z pojedynczych cegieł, powstaje, wraca z niepamięci, obraz wspólnej polsko-żydowskiej historii Brzeska. Dlatego wszystkie uczestnicy konkursu dostali nagrody – książki dotyczące historii miasta, jak również upominki specjalnie na tą okazję przysłane z Izraela potomkiem brzeskich Żydów Michael Iluz. A 5 kwietnia wszystkie uczniowie wraz z nauczycielami będą mogli uczestniczyć w wycieczce na krakowski Kazimierz.

Szczególne słowa podziękowania należą się nauczycielom – Bernadecie Styczeń, Agacie Marek, Jolancie Krokosz, Dorocie Kwaśniak.

I jeszcze kilka słów na koniec. Mam nadzieję, że ten konkurs był ważnym i głębokim doświadczeniem dla wszystkich, i że w przyszłym roku więcej uczniów weźmie udział w II edycji konkursu. Coraz mniej jest świadków wydarzeń z okresu II wojny światowej. Teraz jest w zasadzie ostatni moment, aby tę historię ocalić od zapomnienia.

Anna Brzyska, marzec 2017