Jak Państwo wiecie, w Brzesku istniały 2 cmentarze żydowskie: stary (obecnie parking naprzeciwko urzędu miasta) i nowy (na ul. Czarnowiejskiej). Stary cmentarz był założony najprawdopodobniej jeszcze w XVII wieku, ale w związku z jego przepełnieniem już na początku XIX wieku gmina Żydowska kupiła działkę pod nowy cmentarz, dalej od centrum miasta. O historii cmentarzy pisała Pani Iwona Zawidzka, możecie Państwo przeczytać o tym na stronie Stowarzyszenia: https://brzesko-briegel.pl/historia-cmentarzy/
Ale teraz chciałabym podzielić się z Państwem informacja, której nie ma w artykule Pani Zawidzkiej. Otóż istnieje bardzo dokładna mapa Brzeska z roku 1847 (można ją znaleźć na stronie szukajwarchiwach,pl), na której są zaznaczone obydwa cmentarza.
Szczególnie ciekawa wydaję się mapa nowego cmentarza, który w 1847 roku zajmował niewielka część obecnego terytorium. Zgodnie z danymi Pani Zawidzkiej, dopiero w 1902 roku przełożeni zbioru izraelickiego poprosili radę gminy o odstąpienie części gruntu gminnego, przylegającego do cmentarza, na powiększenie miejsca pochówku, i rok później cały teren powiększonego cmentarza został ogrodzony murem.
Na ile wiem, do tej pory nie zostało ustalone, gdzie znajdował się dom przedpogrzebowy brzeskich Żydów. Jednak ta mapa cmentarza z 1847 roku i akt zgonu Jakoba Liebermana. „pogrzebacza w gminie izraelickiej” wskazują na to, że mógł być na terenie cmentarza – tak jak to miało miejsce na wielu cmentarzach galicyjskich Żydów.
Na mapie jest zaznaczony na różowo niewielki budynek tuż przy granice cmentarza, a w akcie zgonu Jakoba Liebermana (rok 1896) jest napisane, że on mieszkał w domu bez numeru na ” kierkowie w Brzesku”. Kierków – to obecnie prawie nie używane określenie cmentarza żydowskiego.
Anna Brzyska, marzec 2020
