24.09.2016 | Redaktor

Marsz Pamięci 2016

18 września 2016 roku odbyły się w Brzesku uroczystości upamiętniające 74 rocznicę likwidacji getta. Głównymi organizatorami uroczystości rocznicowych był burmistrz Grzegorz Wawryka oraz Anna i Bogdan Brzyscy z Krakowa – inicjatorzy porządkowania cmentarza żydowskiego i przywracania pamięci o brzeskich Żydach. Wśród znamienitych gości biorących udział w wydarzeniu znaleźli się m.in. rabin Herman Goldberger z USA wywodzący się w prostej linii od uznanego brzeskiego rabina Arie Lipschitza, prof. Jonathan Webber, Dov Landau – jeden z ostatnich brzeskich Żydów obecnie mieszkający w Izraelu, Tadeusz Jakubowicz – przewodniczący Gminy Żydowskiej w Krakowie. W obchody rocznicowe włączyli się także inni goście z Izraela i ze Stanów Zjednoczonych, potomkowie pomordowanych brzeskich Żydów. W spotkaniu wzięła udział poseł Józefa Szczurek-Żelazko, wielu radnych miejskich, księża, komendanci policji i straży pożarnej, dyrektor MOK i PiMBP oraz mieszkańcy Brzeska.

Burmistrz Brzeska Grzegorz Wawryka; Anna Brzyska

Zgromadzonych na placu Kazimierza Wielkiego powitał burmistrz Grzegorz Wawryka, podkreślając m.in., iż polscy i żydowscy mieszkańcy Brzeska przez wieki żyli i współistnieli obok siebie w zgodzie i przyjaźni. Brutalnie przerwała to II wojna światowa. Musimy być stróżami historii i nie dopuścić, aby taka tragedia powtórzyła się.

– Przyszliśmy tu dzisiaj, aby oddać hołd tym, którzy polegli w czasach nażizmu. W brzeskim getcie uwięziono siedem tysięcy Żydów, żyli w tragicznych warunkach, a we wrześniu 1942 roku zostali wywiezieni do obozów koncentracyjnych w Bełżcu i Auschwitz. My, jako pokolenie żyjące w wolnej i niepodległej Polsce musimy pamiętać o tamtych wydarzeniach – mówiła poseł Józefa Szczurek-Żelazko. Dov Landau powiedział: „Dumny jestem, że moja rodzina stąd pochodzi. Polacy i Żydzi razem budowali to miasto przez 200 lat.”

Uroczyście odczytano list od ambasador Izraela w Polsce Anny Azari. „Na takich uroczystościach jak ta, nieuchronnie wracamy do przeszłości, mimo iż druga wojna światowa i okupacja była ciężką i okrutną próbą, nigdy nie zapomnimy o tysiącach szlachetnych i odważnych ludzi, Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, którzy w okupowanej Polsce, nie bacząc na niebezpieczeństwa i zagrożenia swoich bliskich, spieszyli z pomocą swoim żydowskim sąsiadom. Jestem poruszona, że pamięć o nich łączy nasze państwa i narody. Współczesna Polska należy do najbliższych przyjaciół Izraela, a także właśnie inicjatywy, jak dzisiejszy Marsz Pamięci jeszcze bardziej pogłębiają te relacje. Cieszę się niezmiernie z licznej obecności potomków brzeskich Żydów, którzy specjalnie na marsz przylecieli z Izraela i Stanów Zjednoczonych. Korzystając z okazji, pragnę również podziękować wszystkim mieszkańcom Brzeska, w których myślach, snach i wspomnieniach nadal żyją sąsiedzi i którzy nie szczędzą czasu i wysiłku by uczcić ich pamięć”, – napisała w liście Pani Ambasador.

Następnie wszyscy uczestnicy Marszu Pamięci przeszli przez symboliczną bramę z drutu kolczastego i płonących zniczy ustawioną przy ulicy Puszkina i udali się pod dawną synagogę. Na czele pochodu szedł 88-letni Dov Landau, który przeżył 5 obozów koncentracyjnych. Przed pamiątkową tablicą ksiądz Franciszek Kostrzewa odmówił modlitwę ekumeniczną.

Herman Goldberger, potomek brzeskiego rabina Arie Lipschitza
ksiądz Franciszek Kostrzewa

Dow Landau obok tablicy upamiętniającej brzeskich Żydów

Po złożeniu kwiatów pod tablicą upamiętniającą brzeskich Żydów uczestnicy Marszu przeszli ulicami Długa i Chopina na Rynek. Po drodze Dov Landau opowiadał o Brzesku z dawnych lat. Następnie wszyscy udali się na cmentarz żydowski. Tam, pod pomnikiem upamiętniającym żydowskich męczenników złożono kwiaty i ustawiono znicze.

Marsz Pamięci idzie ulicami Brzeska

Krakowski rabin Eliezer Gurary i Dov Landau odmawiaja kadisz w pamięć o zamordowanych brzeskich Żydach

Uczestnicy Marszu Pamięci na cmentarzu żydowskim

Pomnik ku czci zamordowanych brzeskich Żydów na cmentarzu żydowskim

Niektórzy z potomków brzeskich Żydów, wrzesień 2016

Artykuł opublikowany w Brzeskim Magazynie Informacyjnym, # 10 za 2016 rok; zdjęcia pochodzą z archiwum Anny Brzyskiej

A tu można zobaczyć video z Marszu Pamięci 2016:
https://www.youtube.com/watch?time_continue=22&v=PR2t9MP3pw4